Święta Bożego Narodzenia zwane również Świętem Narodzenia Pańskiego w tradycji chrześcijańskiej upamiętnia narodzenie Jezusa Chrystusa, jest to uroczystość liturgiczna przypadająca na 25 grudnia. Święto to jest poprzedzone 3 tygodniowym okresem adwentu.

Określenie czasu powstania liturgicznego Święta Bożego Narodzenia i powód umieszczenia go w kalendarzu liturgicznym w dniu 25 grudnia jest nadal kwestia dyskutowana przez uczonych. Z dostępnych źródeł wynika, że święto to wprowadzono najpierw w Rzymie w IV lub pod koniec III wieku.

W II wieku n.e. w Egipcie pojawiło się Święto Bożego Narodzenia, które obchodzono 6 stycznia, dokładnie 11 dnia Tybi czyli dnia narodzenia boga Słońca Ajona, który był patronem misteriów mitraistycznych czy Ozyrysa- boga śmierci i odrodzonego życia. W roku 353 gdy chrześcijaństwo stało się religią państwową Kościół przeniósł rocznicę narodzin Jezusa Chrystusa na 25 grudzień – dzień narodzin Mitry- niepokonanego boskiego Słońca. W Rzymie i na Bliskim Wschodzie kult Mitry był bardzo popularny, jednak Święto Bożego Narodzenia stało się bardziej akceptowane ponieważ było wariantem pogańskiego święta Ajona- święta przesunięcia Słońca. Święto było celebrowane w podziemnym adytonie w nocy z 24 na 25 grudnia, ok. północy były odprawiane obrzędy. O świcie odbywała się procesja z miejsca kultu podczas której wierni nieśli figurkę dziecka jako symbol urodzonego Boga – Słońca przez dziewicę nazywaną Dea Caelestis.

Przez pierwsze 300 lat istnienia chrześcijaństwa narodziny Jezusa Chrystusa miały znaczenie tylko ze względu na jego genealogię- potwierdzającą, że jest Mesjaszem. Kościół rzymskokatolicki nauczał, że pierwszym i głównym świętem chrześcijan jest niedziela - wspomnienie misterium paschalnego. W II wieku doszedł doroczny obchód śmierci i zmartwychwstania Chrystusa czyli Wielkanoc. W imperium rzymskim niedzielne świętowanie Chrystusa - światłości nadało chrześcijański sens łacińskiej nazwie tego dnia „dies solis” czyli dzień słońca. W pierwszym okresie nie interesowano się datą urodzin Chrystusa i nie obchodzono Bożego Narodzenia.

Pierwsza zachowana wzmianka wskazuje istnienie publicznych celebracji liturgicznych święta narodzin Jezusa Chrystusa jest to notatka pochodząca z 354 r., która znajduje się w zbiorach Biblioteki Watykańskiej. Możliwe jest, że Święto Bożego Narodzenia Kościół przyjął po zwycięstwie cesarza Konstantyna Wielkiego nad Maksencjuszem w 312 r. Wtedy data powstania święta przypadałaby nie wcześniej niż rok 313. Natomiast jeśli było to chrześcijańska reakcją na podniesienie rangi święta państwowego święta narodzin boga Słońca przez cesarza Aureliana, początki obchodu Bożego Narodzenia byłyby wcześniejsze - rok 300 lub 275. Hipolit Rzymski był najstarszym i pierwszym autorem który w 204 r. pisał o narodzeniu Jezusa w grudniu. W roku 221 tą samą datę podał rzymski historyk chrześcijański Sekstus Juliusz Afrykański.

Faktyczna data narodzin Jezusa nie jest znana dlatego symbolicznie uznaje się, że narodziny Chrystusa wypadają 25 grudnia - jest to dzień bliski dniowi przesilenia zimowego.

Od IV w. w Kościele zachodnim szybko rozpowszechniło się Liturgiczne święto Bożego Narodzenia głównie dzięki przyjęciu go na dworze cesarskim Konstantyna Wielkiego. W 325 r. Sobór nicejski ogłosił przyjęcie dogmatu o ubóstwie Jezusa Chrystusa.

Kościół wschodni również przyjął celebrację święta Bożego Narodzenia , wcześniej obchodzono rocznicę narodzenia Chrystusa 6 stycznia – dzień przesilenia zimowego. W 370 r. Bazyli Wielki w Kapadocji dał świadectwo obchodów Bożego Narodzenia 25 grudnia.

W niektórych kościołach chrześcijańskich święta Bożego Narodzenia zaczynają się od 24 grudnia – Wigilia, w Polsce nazywana jest też Gwiazdką. W Polsce ten dzień jest dniem bezmięsny, a w niektórych rejonach obowiązuje post ścisły. Kluczowym punktem w tym dniu jest uroczysta kolacja. Tradycja nakazuje zasiadać do stołu po pojawieniu się na niebie pierwszej gwiazdki - na pamiątkę gwiazdy, która prowadziła Trzech Króli do stajenki gdzie urodził się Jezus.

Świętowanie Wigilii jak i tradycji postu nie jest wspólne dla wszystkich chrześcijan, np. chrześcijanie prawosławni zachowują post ścisły aż do kolacji wigilijnej, a protestanci nie zachowują przepisu dotyczącego niejedzenia dań mięsnych. W Kościele Katolickim obowiązek postu został wzniesiony w 1983 r., natomiast w Polsce został odwołany dopiero w 2003 r. - post w Wigilię nie jest wymagany.

W Polskich domach praktykowane jest wiele tradycji np:

• Sianko pod obrusem - zwyczaj ten pochodzi jeszcze z czasów pogańskich symbolizuje narodzenie Jezusa w ubóstwie. Innym zwyczajem jest wyciąganie przez każdego członka rodziny jednej słomki jeżeli ktoś wyciągną prostą słomkę wróżyło to proste i bezpieczne życie, natomiast gdy była pogięta oznaczało życie kręte.
• Pierwsza gwiazdka - na uroczystą wieczerzę czeka się do momentu aż pojawi się pierwsza gwiazdka. Gwiazdka jest symbolem gwiazdy Betlejemskiej, która ujrzeli mędrcy - Trzej Królowie.
• Wspólna modlitwa - przed rozpoczęciem wieczerzy rodzina modli się oraz czyta fragment Ewangelii o narodzinach Chrystusa.
• Łamanie się opłatkiem - gest ten symbolizuje wzajemne poświęcenie się jednych dla drugich, chęć dzielenia się z bliskimi swoimi owocami codziennej pracy. Łamanie opłatkiem ma zbliżać i łączyć ludzi.
• Dodatkowe nakrycie stołu - oprócz nakryć dla uczestników wieczerzy układa się jedno więcej. Jest ono symbolicznie przeznaczone dla niezapowiedzianego gościa, wędrowca. Jest to również wyraz pamięci o osobach które są nam bliskie, a nie mogą być w tym momencie z nami jak i wyraz pamięci o zmarłych z naszych rodzin.
• Na stole wigilijnym powinno być 12 potraw - w zależności od regionu mogą to być między innymi są to:

1. Zupa grzybowa
2. Barszcz z uszkami
3. Kompot z suszonych owoców
4. Karp ( na różne sposoby np. smażony, po żydowsku, w sosie miodowym, faszerowany czy w galarecie)
5. Kapusta z grzybami
6. Makowiec
7. Pierogi z grzybami i kapustą
8. Kapusta z grochem
9. Śledź ( na różne sposoby np. w śmietanie, pod pierzynką, sałatka śledziowa)
10. Kluski z makiem
11. Kutia
12. Sernik, piernik.

• Szopka - zwyczaj ustawiania szopek, czy chociaż samego żłobka z siankiem i leżąca figurką dzieciątka sięga XIII wieku. Ma symbolizować i przypominać o miejscu narodził się Jezus.
• Świeca Bożonarodzeniowa - wiele rodzin przygotowuje tą świece w kolorze białym, czerwonym czy złotym Świeca ma symbolizować przychodzącego do nas Jezusa, jest znakiem świadectwa wiary chrześcijańskiej wobec dzieci, rodziców, krewnych, przyjaciół i wszystkich odwiedzających dom. Świece udekorowane są religijnymi symbolami bożonarodzeniowymi - jest symbolem Chrystusa jako światłości świata.
• Choinka i prezenty - Najczęściej ubiera się ją w dniu wigilii przed wieczerzą. Po wieczerzy uczestnicy, rodziny śpiewają kolędy, dzieci szukają prezentów pod choinka.
• Po wieczerzy noszono resztki z wieczerzy zwierzętom - Wierzy się, że zwierzęta o północy mówią ludzkim głosem.
• Śpiewanie kolęd - Po uroczystej kolacji uczestnicy śpiewają kolędy, jest to bardzo radosny czas.
• Pasterka - O północy w kościołach rzymskokatolickich rozpoczyna się uroczysta msza święta zwana Pasterką. Następny dzień czyli 25 grudzień nazywany jest Bożym Narodzeniem, a 26 grudzień jest to tzw. 2 dzień świąt obchodzony jest na pamiątkę św. Szczepana - pierwszego męczennika za wiarę chrześcijańską. Kolorem liturgicznym w Kościele jest kolor biały.
• Kolęda - W okresie bożonarodzeniowym proboszcz jak i księża odwiedzają swoich parafian, przynoszą dobra nowinę, błogosławią mieszkańców, modlą się z nimi w zamian dostają symboliczną ofiarę nazywaną kolędą. Tradycja ta znana jest już od średniowiecza i kontynuowana jest do czasów obecnych. W krajach o tradycji katolickiej, prawosławnej i protestanckiej Boże Narodzenie jak i drugi dzień świat są dniami wolnymi od pracy.